ปีใหม่ของพวกเคิร์ดเรียกว่า เนย์โรซ (Newroz) แปลว่า “แสงใหม่” (เนื่องจากภาษาเคิร์ดมีรากเดียวกับสันสกฤต ดังนั้นคำว่าเนย์โรซเขียนแบบแขกคือ นวโรจน์) ในวันนี้พวกเคิร์ดจะพากันเดินขึ้นไปบนภูเขา แล้วจุดไฟให้สว่างไสวไปทั่ว

ตำนานของวันเนย์โรซซึ่งเป็นตำนานเดียวกับเรื่องกำเนิดเคิร์ดเล่าว่า ครั้งกระโน้นแดนตะวันออกกลางถูกปกครองโดยกษัตริย์นาม “เดฮัก” เขาถูกปีศาจล่อลวงมาจูบที่หัวไหล่ทั้งสองข้าง ทำให้เกิดงูพิษผุดขึ้นจากรอยจูบ

ปีศาจบอกว่าเดฮักต้องให้งูทั้งสองรับประทานสมองมนุษย์ตัวละก้อนทุกวัน มิฉะนั้นความเจ็บปวดมหาศาลจะเกิดแก่เขา เดฮักจึงให้ทหารออกไปจับเด็กชายหญิงมาผ่าศีรษะ เอาสมองเลี้ยงงูวันละสองคน

หลังจากนั้นเดฮักก็กลายเป็นคนชั่วร้าย กดขี่ข่มเหงราษฎรมิได้หยุดหย่อน ประชาชนมีความคั่งแค้นแต่ทำอะไรมิได้ จนกระทั่งมีช่างตีเหล็กชื่อ “คาวา” ซึ่งสูญเสียลูกเลี้ยงงูไปถึงสิบหกคนแล้วได้คิดอ่านปกป้องลูกสาวคนสุดท้ายของตน โดยส่งสมองแกะไปให้งูเดฮักรับประทานแทน

ปรากฏว่างูเดฮักรับประทานแล้วระงับความเจ็บปวดได้เหมือนกัน ประชาชนอื่นๆ จึงส่งสมองแกะไปให้บ้าง อีกทางหนึ่งก็ลอบส่งเด็กๆ ที่ “ตาย” ให้หลบหนีไปอยู่บนเขาซากรอส

ที่ภูเขานั้นคาวาได้สอนเด็กชายหญิงให้ล่าสัตว์ ตกปลา จับม้าป่ามาขี่ ร้องเพลง และเต้นรำ

คาวาบอกเด็กๆ ว่าพวกเขาจะต้องแข็งแกร่งเพื่อให้สามารถลงจากเขาไปปราบทรราชชั่ว จึงใช้ฝีมือทางตีเหล็กสร้างอาวุธแก่ทุกคน แล้วสอนวิชาการต่อสู้ให้

เมื่อคาวาซ่องสุมกำลังเด็กจนเติบโตกลายเป็นกองทัพใหญ่ เขาก็กรีฑาทัพลงไปปราบเดฮัก

ทหารของเดฮักไม่อาจสู้ฝีมือพวกทหารจากภูเขาได้ คาวาใช้ฆ้อนทุบประตูปราสาทจนพัง ให้ปล่อยทัพภูเขากรูเข้าไปฟาดฟันฝ่ายทรราชพ่ายแพ้สิ้น

สุดท้ายคาวาทุบงูบนบ่าของเดฮักตาย แล้วตัดหัวเดฮักปีนขึ้นบนเนินสูง

ที่นั่นคาวาได้ชูคบเพลิงขึ้น ประกาศแก่ทุกคนว่าบัดนี้เขาได้สังหารทรราชปลดปล่อยทุกคนเป็นอิสระแล้ว ประชาชนทั้งนั้นก็ยินดีปรีดา ต่างจุดคบไฟฉลอง เกิดเป็นกองไฟใหญ่น้อยมากมาย สว่างไสวโชติช่วงทั่วแผ่นดิน

…เหล่าเด็กๆ ผู้กล้าตั้งรกรากอยู่บนเขาซากรอสนับแต่นั้น และพวกเขานี้เองกลายเป็นต้นตระกูลของชาวเคิร์ด…

จากตำนานดังกล่าวชาวเคิร์ดจึงได้นับวันคาวาปราบเดฮักเป็นวันปีใหม่ตน และมีเทศกาลจุดไฟฉลอง

วันเนย์โรซ ตรงกับวันวษันตวิษุวัต หรือประมาณ 21 มีนาคมของทุกปี ซึ่งพระอาทิตย์จะทำตำแหน่งตั้งฉากกับเส้นศูนย์สูตรของโลก ทำให้กลางวันยาวเท่ากับกลางคืนพอดี

พวกเคิร์ดใช้ภาพดวงอาทิตย์สีทองเป็นสัญลักษณ์ของชนชาติ สื่อถึงเปลวไฟแห่งความกล้าหาญ ที่ใช้การต่อสู้กับความชั่วร้าย ดวงอาทิตย์นี้มีรังสี 21 แฉก บ่งบอกถึงวันที่ 21 มีนาคม หรือวันวษันตวิษุวัตนั่นเอง