เร็วๆ นี้มีข่าวอเมริกาหักหลังชาวเคิร์ด โดยการถอนทหารจากซีเรีย เพื่อเปิดทางให้ตุรกีเข้ามาตีชาวเคิร์ดในซีเรียได้ หลายท่านอาจจะสงสัยว่าที่มาที่ไปของเรื่องนี้เป็นอย่างไร เหตุใดการถอนทหารของอเมริกาจึงถือเป็นการ “หักหลัง” ? ตุรกีเกี่ยวอะไรกับสงครามซีเรีย? สงครามซีเรียมีกี่ฝ่าย สู้กันทำไม เพราะอะไร? บทความนี้จะตอบคำถามทั้งหมด และอัพเดทสถานการณ์ซีเรียจนถึงปัจจุบันให้ท่านฟังง่ายๆ นะครับ

สำหรับคนที่งงว่าสงครามซีเรียมีกี่ฝ่าย สู้กันทำไมเพราะอะไร ผมจะสรุปให้ว่าสงครามนี้ซับซ้อนเพราะมันคือ “ห้าสงคราม” อยู่ในที่เดียวกัน

เกริ่นว่าซีเรียนั้นถูกปกครองติดต่อกันมายาวนานโดยครอบครัวของประธานาธิบดีอัสซาด ซึ่งใช้แนวทางเผด็จการ พวกเขากดขี่ผู้คนเอาไว้มาก ขณะเดียวกันก็พัฒนาประเทศจนเจริญพอสมควรเมื่อเปรียบเทียบกับชาติอาหรับอื่นๆ ดังนั้นจึงมีคนชอบเยอะ คนเกลียดเยอะ

โลกนี้มีมหาอำนาจใหญ่สามประเทศ คืออเมริกา รัสเซีย และจีน ประเทศต่างๆ ในโลกนี้มักเลือกสวามิภักดิ์ชาติมหาอำนาจแห่งใดแห่งหนึ่ง สำหรับอัสซาดซีเรียนั้นเลือกสวามิภักดิ์ต่อรัสเซียมาตั้งแต่รุ่นพ่อแล้ว…

ประเทศอาหรับส่วนใหญ่นั้นไม่ว่าจะเป็นบริวารอเมริกา หรือบริวารรัสเซีย ไม่ว่าจะเคร่งศาสนา ราชาธิปไตย หรือเป็นสังคมนิยม ก็มักปกครองด้วยระบอบเผด็จการสิ้น ชาวบ้านอาหรับถูกกดขี่ยาวนานล้วนอึดอัดคับข้องใจมาตลอด

วันหนึ่งชายชาวตูนีเซียคนหนึ่งทนการกดขี่ไม่ไหวเผาตัวตายประท้วง กลายเป็นสัญลักษณ์ให้คนอาหรับรู้สึกว่าเราไม่สามารถทนอยู่ในสภาพแบบนี้ได้อีกแล้วโว้ย! จึงพากันลุกฮือขึ้นต่อต้านรัฐบาล การประท้วงลุกลามทั่วแดนอาหรับ เรียกว่าเหตุการณ์ “อาหรับสปริง” พลอยทำให้ซีเรียระส่ำระสายไปด้วย

นั่นนำสู่สงครามที่ 1: ศึกระหว่างระบอบเผด็จการ กับ ผู้ต้องการประชาธิปไตย!

…เกริ่นอีกว่าประเทศซีเรียมีความสำคัญทางยุทธศาสตร์ เพราะเป็นทางเชื่อมท่อน้ำมันจากตะวันออกกลางไปส่งยุโรป ผู้มีอำนาจสามารถเลือกส่งน้ำมันจากประเทศในสังกัดรัสเซีย เช่นอิหร่าน หรือประเทศในสังกัดอเมริกา เช่นซาอุฯ ก็ได้

ตามธรรมดาพี่น้องในบ้านทะเลาะคน คนนอกบ้านย่อมคิดเข้ามาหาประโยชน์ อเมริกาสบช่องซีเรียวุ่นวายจึงเข้ามาสนับสนุนฝ่ายต้องการประชาธิปไตยหวังแทรกแซงครอบงำซีเรีย รัสเซียต้องปกป้องบริวารและผลประโยชน์ จึงเข้าร่วมสงครามด้วย

เกิดเป็นสงครามที่ 2: ศึกระหว่างอเมริกา กับ รัสเซีย และจริงๆ นี่เป็นศึกหลัก

รัสเซีย และอเมริกาต่างมีบริวารเอกของตนอยู่ในตะวันออกกลาง คืออิหร่าน และซาอุดิอาระเบียตามลำดับ สองชาตินี้เกลียดขี้หน้ากันมานานแล้ว เพราะอิหร่านนับถือนิกายชีอะห์ และซาอุฯ นับถือนิกายสุหนี่

เนื่องจากประชาชนซีเรียส่วนใหญ่นับถืออิสลามนิกายสุหนี่ ขณะที่ตระกูลอัสซาดนับถือชีอะห์ ทำให้เกิดความขัดแย้งทางศาสนา อิหร่าน และซาอุฯ จึงส่งกำลังอาวุธเข้าไปแทรกแซง เกิดเป็นสงครามที่ 3: ศึกระหว่างอิหร่าน กับ ซาอุดิอาระเบีย

จริงๆ ฝักฝ่ายควรจะจบแค่พันธมิตรรัฐบาลอัสซาด-รัสเซีย-อิหร่าน สู้กับพันธมิตรกบฏซีเรีย-อเมริกา-ซาอุฯ แต่พอสงครามดำเนินไปก็เกิดปัจจัยแทรกซ้อนขึ้นอีก

พวก ISIS ยุคพีครบเก่งมากเลยตีได้พื้นที่กว้างใหญ่ในทั้งซีเรียอิรัก สงครามที่ 4 จึงเป็น: ศึกระหว่าง ISIS กับคนอื่นๆ ที่เหลือ

จุดเปลี่ยนเกิดเมื่อพวก ISIS บุกตีเมืองโคบานีของชนกลุ่มน้อยเคิร์ดในซีเรีย ตอนนั้นพวกเคิร์ดมีกำลังน้อย แต่กลับสามารถรบชนะ ISIS ได้

เคิร์ดเป็นชนชาติใหญ่ในตะวันออกกลาง มีคนกว่า 30 ล้านคน แต่ไม่มีประเทศของตนเอง เพราะหลังสงครามโลกตุรกี ซีเรีย อิรัก อิหร่าน ได้ร่วมกันแบ่งแดนเคิร์ดเป็นสี่ส่วนแล้วกดขี่ไม่ให้ชนชาตินี้มีอำนาจปกครองตนเองได้ แต่นั้นเคิร์ดทั้งสี่ส่วนก็ต่อสู้เพื่อเอกราชมาตลอด

พวกเคิร์ดมีน้ำใจเหี้ยมหาญทรหด รบได้ทั้งชายหญิง อเมริกาเห็นศักยภาพจึงหันสนับสนุนเงินและอาวุธให้พวกเคิร์ดเป็นนอมินีหลักของตน แทนพวกกบฏซีเรีย

อเมริกาอ้างความชอบธรรมในการปราบกลุ่มก่อการร้าย ISIS ใช้เคิร์ดรบปราบ ISIS อยู่หลายปี ในที่สุดตีจน ISIS แตกพ่าย ออกจากกระดานไปเป็นพวกแรก

ทัพเคิร์ดยึดครองพื้นที่ๆ เคยเป็นของ ISIS ได้ทรัพยากรเป็นอันมาก จึงตั้งรัฐของตนเรียกว่า “สหพันธรัฐซีเรียเหนือ” ประกาศว่าไม่มีจุดประสงค์แยกตัวจากซีเรีย แต่อยากกลับเข้าไปรวมในฐานะรัฐปกครองตนเอง

การเป็นใหญ่ของเคิร์ดนั้นระคายเคืองตุรกี เพราะเกรงว่าเคิร์ดซีเรียตั้งรัฐได้ จะมาสนับสนุนให้เคิร์ดตุรกีเป็นกบฏ นั่นนำสู่สงครามที่ 5: ศึกระหว่างตุรกี กับเคิร์ด เนื่องจากตุรกีก็กึ่งๆ สวามิภักดิ์อเมริกาอยู่ ตอนแรกจึงทำอะไรไม่ถนัด

เพื่อแทรกแซงไม่ให้เคิร์ดมีกำลังกล้าแข็งเกินไป ตุรกีจึงรับเลี้ยงกบฏซีเรียที่ถูกอเมริกาทิ้ง แล้วใช้เป็นกำลังบุกยึดพื้นที่บางส่วนในซีเรียตะวันตกเฉียงเหนือ ให้สกัดเคิร์ดได้ระดับนึง

อีกด้าน ฝ่ายอัสซาด-รัสเซีย-อิหร่าน ยิ่งสู้ก็ยิ่งชนะ ซาอุฯ อ่อนแอลง ดูจะลงทุนต่อไม่ไหว อเมริกาก็คิดหนัก…

ตอนนี้อเมริกาก็มาถึงยุคทรัมป์ ทรัมป์มีแบคกราวน์เป็นพ่อค้าย่อมคิดถึงกำไรขาดทุนเป็นหลัก เขาดูๆ แล้วยังไงศึกซีเรียเนี่ยใช้เคิร์ดสู้อย่างเดียวคงไม่ชนะ และยิ่งเลี้ยงเคิร์ดก็จะยิ่งทำให้ตุรกีไม่พอใจ อย่ากระนั้นเลยถอนทัพออกจากกระดานดีกว่า

การตัดสินใจของทรัมป์ถูกการต่อต้านจากพวกทหาร โดยรัฐมนตรีกลาโหมเวลานั้นชื่อจิม แมตทิส ถึงกับประท้วงลาออก เพราะเชื่อว่าเมื่อสนับสนุนเคิร์ดจนตั้งรัฐเป็นนอมินีได้แล้วกลับมาทอดทิ้งกลางคัน ก็เหมือนทิ้งให้เคิร์ดถูกตุรกีฆ่า ถือเป็นการหักหลังมิตร ผิดคุณธรรม นานไปใครจะมาสวามิภักดิ์อเมริกาอีก

ทรัมป์ถูกต่อต้านมากๆ ก็ยอมถอย ยอมคงทหารอยู่ในแดนเคิร์ดต่ออีกระยะนึง

รอจนเรื่องเงียบเสียงต่อต้านซาลงแล้ว ทรัมป์ก็ทวีตว่า “WE WILL FIGHT WHERE IT IS TO OUR BENEFIT, AND ONLY FIGHT TO WIN. (เราจะสู้เพื่อประโยชน์ของเรา และสู้เพื่อชนะเท่านั้น)

พวกเคิร์ดสู้ให้เราก็จริง แต่พวกนั้นก็ได้รับเงินและอาวุธตอบแทนไปมากพอแล้ว พวกเขาต้องหาทางออกเองในศึกที่พวกเขาทำกับตุรกีมาหลายสิบปี” จึงถอนทหารออก เปิดทางให้ตุรกีเข้าตีเคิร์ดได้ตามสะดวก

อนึ่ง 6 ปี ที่ผ่านมานี้พวกเคิร์ดสังเวยชีวิตทหาร 11,000 คน สังหาร ISIS กว่า 25,000 คน จึงรบชนะ ผู้นำเคิร์ดได้บอกว่า “ท่านประธานาธิบดีทรัมป์ โปรดทราบว่าชาวเคิร์ดต้องการความยุติธรรม ที่ผ่านมาเราได้พิสูจน์ตัวเองว่าช่วยทัพพันธมิตรปราบปรามกลุ่มก่อการร้าย ISIS อย่างมีประสิทธิภาพ …เลือดเนื้อของชาวเคิร์ดนั้นมีค่ามากกว่าเงินและอาวุธนัก”

แต่นั่นแหละ ไม่คุ้มคือไม่คุ้ม เมื่อคืนวานนี้ตุรกีได้เปิดฉากยิงโจมตีเคิร์ดซีเรียพร้อมกันอย่างน้อยแปดเมือง พร้อมยกทัพเข้าชายแดนเคิร์ดซีเรียจากหลายทาง มีคนบาดเจ็บล้มตายเป็นอันมาก

หากเปรียบเทียบศึกซีเรียกับสามก๊ก ตอนนี้ผ่านช่วงเล่าปี่ยึดเสฉวนไปแล้ว แผ่นดินซีเรียมีสภาพเป็นสามก๊กค่อนข้างชัด คือมีก๊กรัฐบาล-อิหร่าน-รัสเซีย ก๊กเคิร์ด และก๊กกบฏ-ตุรกี

การต่อสู้ของสามก๊กนี้จะยังดำเนินต่อไปอีกกี่ปีก็ไม่ทราบได้