หากจักรวรรดิเปอร์เซียในอดีตเคยสำแดงแสนยานุภาพไปได้กว้างใหญ่แค่ไหน กษัตริย์ผู้ปกครองมหาดินแดนแห่งนี้ย่อมทรงอำนาจยิ่งใหญ่ได้ไม่แพ้กัน เฉกเช่นกับมหาราชแห่งราชวงศ์ซาฟาวิด (Safavid) อย่าง “พระเจ้าอับบาสมหาราช” (Abbas The Great) หรือที่รู้จักกันในนาม “พระเจ้าชาห์อับบาสที่ 1” (Shah Abbas I) ผู้ริเริ่มนิกายชีอะห์ขึ้น จนกลายมาเป็นอัตลักษณ์ของความเป็นอิหร่านในปัจจุบัน

แล้ว “อาลี คาปู” (Ali Qapu) คืออะไร? และเหตุใดมหาราชพระองค์นี้จึงยอมสยบให้กับมัน?

ทุกวันนี้ หลายคนอาจรู้จัก “อาลี คาปู” ในฐานะพระราชวังอันงดงามที่ตั้งอยู่ ณ ใจกลางเมืองอิสฟาฮานของอิหร่าน ทว่าแท้จริงแล้ว คำว่า “อาลี” (Ali) มาจากภาษาเปอร์เซีย ที่แปลว่า ยิ่งใหญ่ ส่วน “คาปู” (Qapu) มาจากภาษาอาร์เซอร์ไบจาน ที่แปลว่า ประตู ดังนั้น “อาลี คาปู” จึงหมายถึง ประตูอันยิ่งใหญ่ อันเป็นที่มาของชื่อพระราชวังแห่งนี้

เนื่องด้วยพระเจ้าอับบาสมหาราชทรงนับถือศาสนาอิสลามนิกายชีอะห์ และศรัทธาในอิหม่ามอาลี ผู้ถูกยกย่องว่าเป็นอิหม่ามคนสำคัญของแนวทางนี้ เห็นได้จากการที่พระองค์เคยลงพระนามแทนตัวท้ายจดหมายว่า “สุนัขรับใช้ที่ธรณีประตูบ้านของอาลี” เพื่อแสดงถึงความนอบน้อมที่มีต่ออิหม่ามอาลี

และเพื่อแสดงตนว่าเป็นสาวกที่แท้จริงของอิหม่ามอาลี พระเจ้าอับบาสมหาราชจึงทรงมีดำริให้นำประตูจากมัสยิดที่เป็นที่ประทับศพของอิหม่ามอาลี ณ เมืองนาจาฟ ประเทศอิรักในอดีต มาใช้แทนที่ประตูดั้งเดิมของพระราชวังแห่งนี้ แน่นอนว่าในอีกทางหนึ่ง พระองค์ก็ทรงดำริให้สร้างประตูใหม่ที่ประดับไปด้วยทอง เงิน และผลงานวิจิตรศิลป์เพื่อส่งกลับคืนไปแทนที่ประตูเดิมของมัสยิดแห่งนั้น เป็นการอุทิศให้กับอารามอันศักดิ์สิทธิ์ของอิหม่ามอาลีนั่นเอง

เมื่อเรื่องราวที่มาของประตูแห่งนี้ค่อยๆ แผ่ขยายไปยังวงกว้าง จนเป็นที่รับรู้ในหมู่ประชาชนทั่วไป อาลี คาปูจึงกลายเป็นสถานที่อันศักดิ์สิทธิ์ ที่หากผู้ใดปรารถนาเยื้องกรายผ่านเข้าไปยังพระราชวังแห่งนี้ จะต้องลงจากหลังม้าเพื่อแสดงความเคารพต่ออิหม่ามอาลี ซึ่งแม้แต่พระเจ้าอับบาสมหาราชก็ไม่ได้รับการยกเว้น

สำหรับผู้แสวงหาความโปรดปรานจากองค์ราชัน การจรดริมฝีปากลงบนประตูอาลี คาปู เป็นดั่งบันไดที่ทอดไปสู่จุดหมาย เฉกเช่นในยามที่การร้องขอต่อองค์ราชาได้รับความเห็นชอบ การจุมพิตประตูแห่งนี้ก็แสดงถึงความซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ด้วย

แม้จะเป็นที่รู้กันดีว่า อาลี คาปูเป็นดั่งสื่อแทนการปวารณาตนเป็นสาวกของอิหม่ามอาลีก็ตาม แต่ก็ยังมีอีกหนึ่งเรื่องเล่าถึงที่มาของชื่อ อาลี คาปู ว่า ในช่วงราชวงศ์ซาฟาวิดที่มีการห้ำหั่นกันอย่างดุเดือดกับจักรวรรดิออตโตมานที่ตั้งอยู่ทางฟากตะวันตก พระเจ้าอับบาสมหาราชได้ทอดพระเนตรเห็นสิ่งก่อสร้างแห่งหนึ่งในนครอิสตันบูล เมืองหลวงของจักวรรดิออตโตมาน พระองค์จึงดำริว่าจะต้องสร้างพระราชวังให้ยิ่งใหญ่ยิ่งกว่า และเมื่อพระราชวังถูกสร้างเสร็จสมบูรณ์ พระองค์จึงตั้งชื่อให้เหมือนกับสิ่งก่อสร้างแห่งนั้นที่เคยทอดพระเนตรเห็นในดินแดนของศัตรูว่า “อาลี คาปู”

#TWCIranClassic
#TWCTravel