จากที่มีการแชร์กันในโซเชียลว่าวันที่ 4 ตุลาคม 2313 เป็นวันสถาปนากรุงธนบุรีอย่างแพร่หลายนั้น เมื่อค้นหาหลักฐานไปแล้ว กลับไม่พบเอกสารไหนระบุอย่างชัดเจนถึงวันที่ดังกล่าว รวมทั้งในพระราชพงษาวดารฉบับพระราชหัตถเลขาอย่างที่มักอ้างกันก็ไม่มี

ข้อที่น่าสังเกตคือ : 

  1. พระเจ้าตากสินใช้กรุงธนบุรีเป็นฐานกำลังตั้งแต่ปี 2310 หลังไล่พม่าสำเร็จ ไม่ใช่ปี 2313
  2. ในพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขาเขียนว่า “ลุศักราช ๑๑๓๐ ปีชวดสัมฤทธิศก จึงท้าวพระยาข้าราชการจีนไทยผู้ใหญ่ผู้น้อยทั้งปวง ก็ปรึกษาพร้อมกันอัญเชิญเสด็จเถลิงถวัลย์ราชสมบัติเป็นบรมกษัตริย์ผ่านพิภพลีลา ณ กรุงธนบุรี ตั้งขึ้นเป็นราชธานีสืบไป” ตรงนี้น่าจะถือเป็นวันสถาปนาได้ แต่ไม่มีวันที่และ จ.ศ.1130 = ปี 2311
  3. ปี 2313 ที่อ้างกัน น่าจะมาจากวันที่พระเจ้าตากสินตีชุมนุมพระฝางแตกในวันที่ 12 สิงหาคม 2313 ถือว่ารวมก๊กต่างๆ สำเร็จ
  4. แต่หลังจากนั้นพระเจ้าตากสินก็การจัดการหัวเมืองฝ่ายเหนืออีกพักหนึ่ง  ตามพงศาวดารฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ในวันที่ 29 กันยายน 2313 มีการสมโภชพระธาตุเมืองฝาง พระเจ้าตากสินก็ยังอยู่ที่ภาคเหนือ จะสถาปนากรุงธนบุรีได้อย่างไร?
  5. ในพงศาวดารฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) เขียนว่ามีการสร้างกำแพงเมืองธนบุรีในปี 2313 แต่ไม่มีวันที่ ในพงศาวดารฉบับหมอบรัดเลย์เขียนว่าการสร้างกำแพงทำในปี 2314 แต่ไม่มีวันที่เช่นกัน

อย่างไรก็ตาม การก่อกำแพงเมืองไม่สามารถจะนับเป็นวันสถาปนากรุงได้ การให้กรุงธนบุรีเป็นเมืองหลวง และการใช้พระราชวังเดิมเป็นวังหลวงนั้นมีขึ้นก่อนปี 2313 แล้ว

สรุปคือยังหาเอกสารใดๆ เป็นหลักฐานไม่ได้ แต่เล่าขานต่อๆ กันไปมากแล้ว ทางเพจ The Wild Chronicles จึงลงไว้เพื่อหวังให้มีกระแสการชำระเรื่องนี้มากขึ้น หวังว่าจะเป็นประเด็นให้วิเคราะห์กันต่อๆ ไป หากผู้ใดมีหลักฐานว่าวันที่ 4 ตุลาคม 2313 เป็นวันสถาปนาจริงด้วยเหตุผลใดๆ ก็จะเป็นประโยชน์ต่อวงการประวัติศาสตร์เพิ่ม และทางเพจจะลงข้อมูลเพิ่มเติมให้ทันทีครับ

ผู้ให้ข้อมูล:

  1. น.พ. ชาคร จันทร์สกุล สุดยอดแฟนพันธุ์แท้ประวัติศาสตร์กรุงธนบุรี
  2. คุณ สุชาติ กนกรัตน์มณี ประธานชมรมตามรอยเจ้าตาก
  3. คุณ อัฐพงษ์ บุญสร้าง เจ้าของกลุ่มประวัติศาสตร์หลังเที่ยงคืน